Cilat ishin sekretet e tmerrshme të Perandorisë Osmane ?

Perandoria Osmane dominoi për shekuj të tërë Evropën Juglindore , Turqinë , Shqipërinë dhe Lindjen e Mesme .

E themeluar nga kalorësit turq , perandoria e humbi shpejt vitalitetin e saj origjinal . Shteti perandorak osman kishte një lloj mosfunksionimi të çuditshëm , duke u fshehur brenda të gjitha llojet e sekreteve më të errëta . Nga vëllavrasja , haremi , ekzekutimet e deri te Ali Pashë Tepelena .

Njihuni me sekretet e errëta të Perandorisë Osmane që praktikisht drejtohej nga shqiptarët dhe grekët :

1. Vëllavrasja

Sulltanët e hershëm osmanë nuk e praktikonin parimin e të drejtës së lindjes , ku djali i madh trashëgon gjithçka . Si rezultat , vëllezërit e ndryshëm nganjëherë pretendonin fronin dhe që ditët e para të saj , perandoria u mbush me pretendues , të cilët tentonin të gjenin strehë në shtetet e armikut dhe t’i shkaktonin probleme për vite me rradhë .

Kur Mehmet Pushtuesi rrethoi Kostandinopojën , xhaxhai i tij luftoi kundër tij që nga muret . Mehmeti e zgjidhi problemin me mizorinë e tij të zakonshme .

Kur mori fronin , ai ekzekutoi pjesën më të madhe të të afërmve meshkuj , duke përfshirë edhe një vëlla foshnjë që e mbyti në djep . Më pas , ai nxorri ligjin famëkeq : “Dhe cilitdo prej bijve të mi që do të marrë Sulltanatin , për hir të rregullit të botës , do i duhet të vrasë vëllezërit e tij . Shumica e Ulemave e lejojnë këtë . Pra , le të veprojë në këtë mënyrë”. Nga kjo pikë e tutje , çdo sulltan i ri duhej ta merrte fronin , duke vrarë të gjithë të afërmit e tij meshkuj .

Edhe pas raundit të parë të vrasjeve , të afërmit e sulltanit nuk ishin të sigurt . Sulejmani i Madhërishëm shikonte në heshtje nga prapa një dritareje , ndërsa djali i tij mbytej me një tel harku ; djali ishte bërë shumë popullor mes ushtrisë dhe sulltani nuk ndihej i sigurt .

2. Kafazi

Politika e vëllavrasjes në Perandorinë Osmane nuk ishte popullore mes publikut apo klerit fetar , kështu që kjo politikë u braktis në heshtje kur Ahmedi I vdiq papritmas në vitin 1617 . Në vend të kësaj , trashëgimtarët e mundshëm për fronin u mbyllën në Pallatin Topkapi në Stamboll , në apartamente që njiheshin si kafazet . Një princ i Perandorisë Osmane mund të kalonte tërë jetën e tij i burgosur në kafaz , i monitoruar vazhdimisht nga rojet .

Burgimi ishte zakonisht luksoz , por i zbatuar në mënyrë rigoroze , dhe shumë princa u çmendën nga mërzia ose u bënë të varur nga alkooli .

Kërcënimi i ekzekutimit ishte konstant . Në vitin 1621 , Myftiu i Madh refuzoi të lejojë Osmanin II që të mbyste vëllanë e tij . Por kryegjykatësi i Ballkanit dha një kundëropinion , dhe princi u mbyt gjithsesi .

Vetë Osmani u përmbys më pas nga ushtria , të cilës iu desh më pas që të nxjerrë vëllain e tij të mbijetuar nga kafazi , duke hequr çatinë dhe duke e ngritur me një litar . I gjori kishte qëndruar dy ditë pa ushqim dhe ujë dhe ndoshta ishte shumë i çmendur për të vënë re se ishte bërë sulltan .

3. Pallati ishte një ferr i heshtur

Edhe për sulltanin , jeta në pallatin Topkapi mund të ishte mbytëse deri në ekstrem . Konsiderohej e pahijshme për sulltanin që të fliste shumë , kështu që u fut një formë e gjuhës së shenjave dhe sundimtari e kalonte shumicën e kohës , i rrethuar nga një heshtje e plotë .

Intrigat në pallat ishin të zakonshme , teksa vezirët , oborrtarët , eunukët luftonin për pushtet . Për 130 vjet, gratë e haremit fituan një ndikim të madh dhe kjo periudhë u bë e njohur si “sulltanati i grave”. Dragomani (shefi i përkthyesve) ishte gjithmonë i pushtetshëm dhe gjithmonë ai ishte grek . Eunukët ndaheshin përgjatë linjave racore , dhe Kryeeunuku i Zi dhe Kryeeunuku i Bardhë ishin rivalë .

I zënë shpesh në mes të kësaj çmendurie , sulltani ndiqej kudo ku shkonte , kështu që Ahmeti III i shkroi vezirit të tij të madh , duke u ankuar se : “Nëse unë shkoj në një nga dhomat , 40 njerëz janë vënë rresht ; nëse më duhet të vesh pantallonat , nuk ndihem aspak rehat , kështu që shpata-mbajtësi duhet t’i lërë të largohen , mbani vetëm tre apo katër burra që të jem rehat”.

Për shkak se i kalonin ditët e tyre në heshtje totale , vazhdimisht të ruajtur , në një atmosferë helmuese , një numër i sulltanëve osmanë u sëmurën mendërisht .

4. Ekzekutimet

Qeveria osmane e mbante mbi jetën dhe vdekjen banorëve të perandorisë dhe nuk kishte frikë ta përdorte atë . Gjykata e parë e Pallatit Topkapi , ku mblidheshin kërkuesit dhe vizitorët , ishte një vend i tmerrshëm .

Aty spikasnin dy shtylla ku ekspozoheshin kokat e prera dhe një burim i veçantë vetëm për ekzekutuesit , që të lanin duart .

Osmanët as nuk e morën mundimin që të krijonin një trupë xhelatësh . Në vend të kësaj , kjo detyrë u ra kopshtarëve të pallatit , të cilët e ndanin kohën e tyre , mes vrasjeve dhe krijimit të shumë prej luleve të bukura , që ne njohim sot .

Shumicës së viktimave të tyre thjesht u pritej koka . Por ishte e ndaluar që të derdhej gjaku i familjes mbretërore dhe zyrtarëve të nivelit të lartë , kështu që ata mbyteshin në vend .

Veziri i famshëm , Kara Mustafai , u bë shumë i respektuar për shkak se e përshëndeti ekzekutuesin e tij me një “Ashtu qoftë!” të përulur . Më pas , u ul në gjunjë që ai t’i vendoste telin përreth qafës .

Por në vitet e mëvonshme , standardet ranë .

Në fakt , guvernatorin e shekullit të 19 , Ali Pashë Tepelenën , i cili luftoi aq shumë kundër ushtrisë të Sulltanit , e vranë në tradhti duke qëlluar plumba nga poshtë dyshemesë së shtëpisë së tij .

Ndërsa disa variante të tjera thonë se u tradhtua nga njerëzit e tij .

5. Gara e vdekjes

Në Perandorinë osmane , kishte një mënyrë për një zyrtar besnik , që t’i shpëtonte zemërimit të sulltanit . Duke filluar në fund të shekullit të 18-të , u bë zakon që një vezir i madh i dënuar , mund t’i shpëtonte fatit tragjik , duke mundur një kopshtar në një garë nëpër kopshtet e pallatit .

Zyrtari thirrej në një takim me krye-kopshtarin dhe pas shkëmbimit të përshëndetjeve , vezirit do t’i dorëzohej një gotë sherbet e mbuluar me akull . Në qoftë se ajo ishte e bardhë , sulltani i kishte ofruar atij edhe një shans . Në qoftë se ajo ishte e kuqe , ai do të ekzekutohej . Sapo shihte sherbetin , veziri duhej të niste vrapin menjëherë .

Ai vraponte nëpër kopshtet e pallatit , nëpër hijet e selvive , i ndjekur nga sytë e fshehur prapa portave dhe dritareve të haremit . Gara përfundonte tek Porta e Tregut të Peshkut në anën tjetër të pallatit . Nëse veziri mbërrinte te porta përpara kryekopshtarit , ai thjesht dërgohej në mërgim .

Por kryekopshtari ishte më i ri dhe më i fortë, dhe shpesh ndodhte që ai e priste me litarin e tij të mëndafshtë . Kështu që , shumë pak vezirë ia dolën .

6. Turmat

Vezirët e mëdhenj ekzekutoheshin ose i hidheshin turmës sa herë që diçka shkonte keq .

Sulltani Selim Grim kishte ekzekutuar aq shumë vezirë të mëdhenj sa që ata filluan të kishin gjithnjë një dëshirë me vete sa herë e takonin . Dikush iu lut Selimit t’i tregonte nëse do të ekzekutohej . Vezirët gjithashtu duhet të qetësonin popullin e Stambollit , të cilët mblidheshin në pallatin ku bëheshin ekzekutimet .

Një vizitor britanik i shekullit të 18 , pa se kur një ministër nuk pëlqehej nga njerëzit , brenda tre orëve ai tërhiqej zvarrë dhe i priteshin duart , koka e këmbët .

Turmat e njerëzve nuk kishin frikë të sulmonin pallatin nëse nuk i plotësoheshin kërkesat e tyre .

Në vitin 1730 një ushtar i quajtur Patrona Ali udhëhoqi turmën në pallat dhe arriti të merrte kontrollin e perandorisë për disa muaj . Ai u godit me thikë për vdekje nga një kasap , të cilit i kishte besuar paratë Vllahisë .

7. Haremi

Ndoshta funksionin më të tmerrshëm në pallatin Topkapi kishte Haremi Perandorak .

Ishte i përbërë nga 2000 femra , shumica e tyre të blera ose të rrëmbyera si skllave , që shërbyen si gratë e Sulltanit .

Ato u mbajtën të mbyllura për një kohë të gjatë . Haremi ruhej dhe menaxhohej nga i ashtuquajturi Shefi Enuk i Zi , i cili mbante postin në një nga zyrat më të pushtetshme në perandori .

Kushtet në harem ndryshonin në varësi të rastit . Por një nga perandorët i quajtur Sulejmani i Madhërishëm ra në dashuri me një nga gratë e haremit të tij , e quajtur Rokselana dhe u martua me të . Gjithashtu e bëri atë këshilltare kyçe . Ndikimi i Rokselanës ishte shumë i madh .

Por ishte Sulltanesha Kosem që pati ndikim më të madh se Rokselana . Por fati i saj i zi qëlloi me vajzën e bashkëshortit të saj që e mbyti me perde .

8. Shfrytëzimi i djemve të rinj

Një nga karakteristikat më famëkeqe të sundimit të hershëm osman ishte “koleksionimi”, kontributi i disa djemve të rinj nga vendet e krishtera të Perandorisë .

Shumica e djemve ishin të regjistruar në korpusin e jeniçerëve , ushtria e skllevërve-ushtarë që ishin pjesë e pushtimeve osmane .

Djemtë u morën kur perandoria e ndjeu se kishte nevojë për fuqi ushtarake dhe shënjestrën e drejtoi tek djemtë e moshës 12-14 vjeç nga Greqia , Shqipëria dhe vende të tjera të Ballkanit . Zyrtarët osmanë thërrisnin të gjithë djemtë në fshat dhe kontrollonin emrat e tyre nga kishat lokale . Ata pastaj zgjidhnin më të fortët, dhe merrnin një djalë nga çdo 40 familje . Djemtë më pas grupoheshin së bashku dhe marshonin në Stamboll , më të dobëtit i linin të vdekur gjatë rrugës .

Osmanët jepnin një përshkrim të detajuar për çdo djalë në mënyrë që ata të vendosnin në fund se kë të zgjidhnin . Në Stamboll , ata konvertoheshin me forcë në Islam .

Djemtë më të pashëm dhe më inteligjentë dërgoheshin në pallat , ku trajnoheshin për t’iu bashkuar elitës perandorake . Këta djem mund të aspironin për të arritur gradat më të larta, shpesh duke u bërë pashallarë ose vezirë .

9. Skllavëria

Edhe pse koleksionimi i jeniçerëve ishte mbyllur si proces në shekullin e 17 , skllavëria mbeti një tipar kyç në sistemin otoman deri në fund të shekullit të 19.

Koha kalonte dhe më shumë skllevër vinin nga Afrika apo nga Kaukazi , ndërsa kishte dhe një kapje të vazhdueshme skllevërish nga rusët , ukrainasit dhe madje edhe polakët . Ata që nuk ishin myslimanë detyroheshin të konvertoheshin .

Studiuesi Bernard Levis argumentoi se skllavëria islamike ishte zhvilluar në masë të madhe në mënyrë të pavarur nga skllavëria perëndimore edhe për këtë arsye kishte një numër dallimesh të rëndësishme . Ishte më e lehtë për skllevërit osmanë për të fituar lirinë e tyre ose të arrinin pozita të larta të pushtetit . Pra , turqit ishin më pak racistë për sa i përket trajtimit të skllevërve të të bardhëve dhe të atyre me ngjyrë . Por nuk ka asnjë dyshim se skllavëria osmane ndiqte një sistem brutal . Miliona njerëz vdiqën në sulmet e skllevërve .

10. Masakrat

Në përgjithësi , osmanët ishin një perandori tolerante . Në fakt ata pritën krahëhapur hebrenjtë pasi këta të fundit u përzunë nga Spanja .

Ata nuk diskriminonin popujt e ndryshëm në rrugën e pushtetit , dhe perandoria praktikisht drejtohej nga shqiptarët dhe grekët .

Por kur vetë osmanët ndiheshin të kërcënuar , ata bëheshin shumë të këqij . Selim Grim , për shembull , ishte shumë i alarmuar nga shiitët , të cilët mohonin autoritetin e tij si mbrojtës i Islamit dhe mund të ishin agjentë të dyfishtë të Persisë . Si rezultat ai marshoi nëpër lindje të perandorisë , duke vrarë të paktën 40 mijë shiitë dhe duke shkaktuar dëme të panumërta në shtëpitë e tyre .

Teksa perandoria ishte drejt rënies , humbi shumë nga toleranca e saj e vjetër , duke u bërë gjithnjë e më shumë e egër ndaj minoriteteve . Në vitin 1915 , kur perandoria ishte vetëm dy vite larg nga kolapsi , orkestroi masakrën e më shumë se 75 të popullsisë së saj armene .

Rreth 1.5 mln njerëz vdiqën nga gjenocidi armen , një mizori që Turqia ende refuzon ta njohë plotësisht .